پیشرفت تکنولوژی و
فناوری اطلاعات و ورود انواع این تکنولوژیها به جوامع همانقدر که میتواند بر
آنها تأثیر مثبت داشته باشد و برای آنها فرصت تلقی شود، براساس نوع رویکرد جوامع
میتواند بر آنها تأثیر منفی داشته و شکل تهدید به خود بگیرد. این درباره همه
رسانههای مجازی که روزبهروز استفاده از آنها رایجتر میشود، کاملا قابل مشاهده
است. ورود ابزارهای ارتباطاتی به ایران نیز تابعی از چیزی است که در گستره جهانی
در حال وقوع است و طبیعی است که با توجه به نبود ضوابط شفاف و روشن در این زمینه،
فرصتها و تهدیدهای این نوع ابزارها با فرازوفرودهایی همراه است. بهخصوص شبکههای
اجتماعی نیز تلگرام، وایبر، واتساپ و… این ظرفیت را دارند
که در مدتزمانی کوتاه، یک مطلب یا یک تصویر را در میان خیل عظیمی از کاربران
انتشار دهند. در بسیاری از مواقع این مطلب یا تصویر میتواند کاملا جعلی و دروغین
باشد. بههمیندلیل باید به نقش این شبکههای اجتماعی در شکلدهی به افکارعمومی
توجه داشت.
بهنظر
میرسد با توجه به نقشی که رسانههای جریان اصلی در فضای کشور دارند، تا زمانی که
این رسانهها نتوانند اثربخشی لازم را داشته باشند، این فضاهای مجازی است که تأثیر
بیشتری بر افکارعمومی خواهد داشت. درواقع زمانی ما میتوانیم محتوای دقیق و حقیقی
و نه محتوای جعلی و دروغین موردنظرمان را به افکار عمومی ارائه کنیم که رسانههای
جریان اصلی از اثرگذاری بالایی برخوردار باشند، در غیراینصورت افکار عمومی به
رسانههای مجازی اعتماد بیشتری میکند و هر محتوایی که در این رسانهها منتشر شود
هرچند دروغ را باور میکند. متأسفانه در این زمینه وقتی کشور خودمان را با کشورهای
دیگر مقایسه میکنیم میبینیم میزان و نوعی که از ظرفیتهای تکنولوژیهای ارتباطی
در کشور ما استفاده میشود کاملا با دیگر کشورها متفاوت است و این نشاندهنده نوع
نگاه متفاوت به این تکنولوژیها و ابزارهاست. در حقیقت با توجه به خلأ رسانههای
جریان اصلی در کشور و نقش کمرنگ رسانه ملی در ارائه محتوای شفاف و بیطرفانه، این
تکنولوژیهای جدید ارتباطاتی هستند که خلأ موجود را پر میکنند؛ اینکه یک محتوا یا
تصویر خلافواقع به سرعت در میان شبکههای اجتماعی منتشر میشود بهخاطر نگاه
کاربران به این شبکهها از یکسو و از سوی دیگر عدم دسترسی به اطلاعاتی است که این
اخبار و تصاویر را نقد کند. این اتفاقی است که متأسفانه درباره محتوای شبکههای
ماهوارهای نیز شاهد آن هستیم.
مسئله
دیگری هم که در ارتباط با انتشار محتوای جعلی در شبکههای اجتماعی وجود دارد، نبود
چارچوبی برای رعایت اخلاق در این فضاهاست که میتواند تهدیدهای این فضاها را با
توجه به تعداد کاربران و تأثیرگذاریای که دارند، بیشتر کند. چندی پیش عکسی از
وزیر امور خارجه کشورمان در شبکههای مجازی منتشر شد که کاملا جعلی و ساختگی بهمنظور
ارائه تصویر موردنظر جریانی خاص تهیه شده بود. انتشار چنین تصاویر و محتوایی، هم
نشاندهنده تأثیرگذاری این شبکههاست که جریانهای سیاسی از آن آگاه هستند و تلاش
میکنند در جهت تأمین منافعشان از آن سود بجویند و هم نشاندهنده نبود چارچوبی
مشخص در زمینه استفاده از این شبکههاست. درواقع جریانها و گروههای مختلف برای
جلب مخاطبان بدون اینکه بخواهند به مرجع خاصی پاسخگو باشند، دست به انتشار هر
محتوایی میزنند. بنابراین در شرایط فعلی ناگزیریم برای استفاده از این ظرفیتها
که غیرقابل محدودشدن هستند و رشد تکنولوژی هم محدودکردن آنها را سلب میکند، با یک
نگاه ایجابی به یک چارچوب روشن و مشخص در زمینه استفاده از آنها دست بیابیم که به
نظر میرسد آموزش استفاده صحیح از این رسانههای مجازی جامعه را به سمتی میبرد که
فرصتهای استفاده از این شبکهها بیشتر و تهدیدها کمتر شود.
منبع: پایگاه خبری-
تحلیلی بهاران نیوز