آذر منصوری: مکتب اسلام به زن و مرد نقش برابر و یکسان داده است

   مراد از مشارکت سیاسی زنان،حضور فعال آنان در کلیه امور سیاسی کشورهاست .به عبارت دیگر آنچه که در دنیای جدید برجستگی دارد ،توجه به حضور فعال زنان در ساختار سیاسی ،اعم از دولت و جامعه است.چه آن دسته از مبادی که برنامه های توسعه ای بلند مدت برای کشورها تدوین می کنند و چه مراجعی که قرار است  این برنامه ها را تصویب و به قانون تبدیل کنندو چه مبادی که قرار است در اجرای برنامه ها نقش ایفا کنند. حذف زنان از این مبادی به معنی نادیده گرفتن تقاضا و نیاز نیمی از پیکره اجتماع است و در چنین وضعیتی اولین پیامد و مشکل اساسی که برجسته تر می نماید ،عدم رشد و توسعه متوازن آن جوامع است .در واقع توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در صورت حذف زنان از کانون های قدرت میسر نخواهد بود. این حقیقتی است که قالب کشور های دنیا به آن دست یافته اند و در پی تمهیداتی برای پر کردن این شکاف و رفع خلاء موجود هستند. آنچه که روشن است با خانه نشین کردن زنان و نادیده گرفتن آنان در سیاست گذاری های خرد و کلان نظام های مستقر، نه تنها توسعه متوازن امری دست نیافتنی است ، بلکه عدم توجه به این ضرورت مهم، پیامدها و مشکلات اجتماعی را در جامعه به دنبال دارد که هر کدام در درازمدت  می تواند به یک بحران جدی نیز تلقی شود و علی القاعده حل آنها تا مدت ها هزینه های مضاعفی را از یک طرف برای ساختار قدرت و از طرف دیگر برای جامعه به دنبال خواهد داشت.

از آنجا که رویکردی در کشور وجود دارد که با تقابل قرار دادن دین، مانع از این مشارکت در طول بیش از سه دهه پس از پیروزی انقلاب شده است، ضرورت دارد تا در ابتدا نگاه قران به عنوان اصلی ترین گواه خواست خداوند، مورد بررسی و مداقه قرار گیرد .

قرآن کریم همانطور که خودش اظهار می دارد بر پیغمبر نازل شد تا در سختی ها و مشکلات راهنمای بشریت باشد ، اولین آیاتی که سال اول بعثت در مکه نازل شده بود تکویر آیات 9-8-7 است . و « اذاالنفوس زوجت و اذاالمووده سئلت بای ذنب قتلت ». ( آنگاهی که نفوس پیوند شده و آنگاهی که از دختر زنده به گور شده پرسیده شود که به چه گناهی کشته شده است)، تامل در آیات قبلی این آیه گزارش از واقعه بسیار عظیمی می دهد . به هم ریختن نظام کنونی کائنات، تیره و تاریک شدن و بی نور شدن خورشید، از جا کنده شدن کوه ها و...) آنگاهی که گناه های بزرگ پیش چشم افراد آورده می شود .

در سال دوم بعثت سوره نباء آیه 8 : (و خلقنا ازواجا (ما شما را زن ومرد آفریدیم ).

آیات متعددی از سال اول تا پایان هجرت پیامبر در القای نقش یکسان زن و مرد در آن دوره که هر کدام مقتضیات زمانی خاص خود را داشته نازل شده است . اما در سال پنجم هجرت سوره حدید (57) آیات 12-12 و 17  قضل دیگری از جایگاه زن را به تصویر می کشد. 12: « یوم تری المومنون و المومنات یسعی نورهم بین ایدیهم و بایمانهم  بشریکم الیوم جنات تجری من تحت الانهار خالدین فیها ذالک هو الفوز العظیم .یوم یقول المنافقون و المنافقات للذین امنو انظرونا نقتبس من نورکم .» 13 : « قیل ارجعو و رائکم فالتمسوا نورا فضرب بینهم بسور له باب باطنه فیه رحمه و ظاهره من قبله العذاب ...» 17 : « ان المصدقین و المصدقات و اقرضوالله قرضا حسنا یضاعف لهم  و لهم اجر کریم ». روزی که مردان و زنان با ایمان را ببینی در حالی که می شتابند نورشان بین دست هاشان و به جانب راستشان بشارت شما امروز بهشت هایی است که زیر آن نهرها روان است. جاودانیان در آن این است آن کامیابی بزرگ روزی که مردان و زنان منافق به آنان که ایمان آوردند می گویند ؛ نظر کنید به ما تا اقتباس نماییم از نور شما . گفته شد که برگردیدبه عقب ، پس بجویید نوری پس کشده شد میانشان دیواری که در آن دری است که باطن آن رحمت است در آن و ظاهرش از پیش آن است عذاب .

آیات12و13 : اول در آیه 12 زنان و مردان مومن را در یک گروه ایمانی جا می دهد و می فرمایدکه این گروه برای خودش نوری و راهنمایی دارد که بر طبق آن مردان و زنانش حرکت می کنند. در آیه 13 زنان و مردان منافق را در یک گروه قرار می دهد و جهت حرکتشان به گونه ای است که برایش سخت ارجع و رجوع و بازگشت به کار برده و دور افتادن از قائله تکامل نیز همین است ، اما دلیل داشتن نور خداوند در آیه  11 قرض دادن به خدا می داند .

بر طبق آیه 17  نیز مردان و زنان مومن ایمان به خدا دارند و در راه اواز آنجچه که دارند انفاق می کنند. یعنی از مالشان و جانشان در راه خدا ایثار می کنند که باز هم در آیه 10 همین سوره به آن اشاره گردیده است. در آیه 17 درباره این موضوع تاکید شده که آن زنان و مردانی که راه خدا را تصدیق می کنند و در راه آن کار می کنند به خداوند قرض می دهند که در حقیقت به معنی خرج کردن از مل و جانشان در راه خدا و بندگان وی است . قرضی بدون چشم داشت که برای آنها اجر بزرگی است.

در این آیات زنان و مردان به دو طبقه تقسیم شده اند . زنان و مردانی که در راه تکامل حرکت می کنند و در این راه از هر ایثاری فرو گذاری نمی کنند و گروهی دیگر که در جهت مخالف آن حرکت کرده و به راه غیر خدا منحرف می شوند . نشانه های بارز این زنان و مردان مومن انفاق و ایثار در راه خداست و قیام به قسط نیز از همین مبدا سرچشمه می گیرد . سال 5و 6 هجری سوره 33 آیات 35 تا 45 نیز همین تقسیم بندی را در قرآن کریم می بینیم :35 « ان المسلمین و المسلمات و المومنین والمومنات والقانتین و القانتات و الصادقین والصادقات والصابرین والصابرات و الخاشعین و الخاشعات و المتصدقین و المتصدقات و الصائمین و الصائمات و الحافظین فروجهم و الحافظات و الذاکرین الله کثیرا و الذاکرات اعد الله لهم مغفره و اجرا عظیما » « همانا کلیه مردان و زنان مسلمان ،مردان و زنان با ایمان و مردان و زنان اهل طاعت و عبادت و مردان و زنان راستگوی و مردان و زنان صابر و مردان و زنان خداترس و خاشع و مردان و زنان خیرخواه مسکین نواز و مردان و زنان روزه دار و مردان و زنان با حفاظ خود دار و مردان و زنانی که یاد خدا بسیار کنند. برای همه آنها خدا مغفرت و پاداش بزرگ مهیا ساخته است .» آیات دیگر تا آیات 45 سوره احزاب نیز تداوم همین نگاه مشهود است . تمامی آیات فوق بر نقش برابر زنان و مردان  در ایفای مسئولیت اجتماعی دلالت دارد و بر همین اساس نمی توان با اتکاء به مبانی اعتقادی زنان را به کنج خانه ها کشاند و از حضور در محافل سیاسی و به طبع آن مسئولیت های اجتماعی باز داشت . مصداق این نگاه در عصر پیامبران دیگر الهی نیز به چشم می خورد ؛ آسیه همسر فرعون ، بلقیس ملکه ای از دودمان پادشاه کشور صبا در عصر سلیمان پیامبر اسلام بود . بنابر آنچه گفته شد ، نقش زن و مرد مسلمان بدون هیچ تفاوتی در قیام به قسط و انفاق و ایثار یکسان است و آنچه موجب تفاوت می شود نوع رفتار آنان است نه زن یا مرد بودنشان . نوع دیگر این ایفای مسئولیت  اجتماعی را باید در رفتار و نوع زندگی دخت گرامی پیامبر جست و جو کرد . هم او از یک سو فضه کنیز اهدایی پیامبر را به آموختن ترغیب می کند و از سوی دیگر در تمامی مراحل عمر کوتاهش مصداق تمام عیار کوثر می شود .چرا که خداوند او را کوثر نامیده بود و پیامبر (ص) نیز مادر پدر و پاره تنش خطاب می کرد و در زمانه ای که دختر داشتن ننگ بود فرمود: هر کس فاطمه را بیازارد مرا آزرده است و...

بنابراین نه تنها مکتب ما در ایفای مسئولیت و نقش اجتماعی و سیاسی هیچ تفاوتی را بین زنان و مردان قائل نیست ، بلکه به هر دو نقش برابر و یکسان داده است و تکلیف برای زنان و مردان مسلمان یکی است.   

منبع: پیام ابراهیم